Samoświadomość u psa. Czy pies wie kim jest?
Samoświadomość u psa, czy występuje? Czy Twój pies rozumie swoją odrębność od innych psów i ludzi? Jak myślisz, jest świadomy samego siebie?
Najpierw należy ogarnąć, co to jest samoświadomość. Jak ją rozumieć?
Za Wikipedią:
Samoświadomość – świadomość samego siebie, zdawanie sobie sprawy z doświadczanych aktualnie doznań, emocji, potrzeb, myśli, swoich możliwości, czy ograniczeń, autokoncentracja uwagi. Jest to także pojmowanie, „idea samego siebie”.
Fajną definicję możemy również znaleźć na stronie pieknoumyslu.com:
Możemy rozumieć samoświadomość jako ideę lub obraz, jaki mamy o sobie. Jest ona formowana i uwarunkowana przez wiele ról, które odgrywamy, nasze cele i pragnienia, naszą osobowość, naszą ideologię i filozofię – to tylko kilka z nich. Jest ona także dynamiczna, co oznacza, że zmienia się z upływem czasu.
Od razu Ci powiem, że jednej definicji nie ma. Naukowcy i badacze prześcigają się w definiowaniu samoświadomości, niestety pewności co do jej brzmienia, nie mamy. Jest tak po prostu, dlatego że trudno powiedzieć, czym jest samoświadomość. No, bo na ludzki rozum: wiesz, że ją masz. Masz świadomość tego, że istniejesz, potrafisz odczuwać swoje myśli, emocje, potrzeby. Czujesz swoją odrębność. Ale, jak zdefiniujesz to poczucie? Jak można zmierzyć samoświadomość? No nie można, póki co.
Jak naukowcy badają samoświadomość? Test lustra.
Skoro wiemy mniej więcej, co to jest, skupmy się na tym, czy pies jest samoświadomy. Aby sprawdzać samoświadomość u zwierząt, psycholog ewolucyjny Gordon Gallup wymyślił test lustra i kropki. Namalował uśpionemu zwierzęciu czerwoną kropkę na czole i po wybudzeniu pokazał mu, jego odbicie w lustrze. Założenie jest takie, że osobnik mający świadomość samego siebie, będzie dotykał się po czole, rozumiejąc, że to jego własne odbicie jest w lustrze. Natomiast zwierz nieświadomy siebie, instynktownie dotknie lustra, myśląc, że odbicie jest innym zwierzęciem. Później straci zainteresowanie, natomiast samoświadomy zazwyczaj próbuje ustalić, jak lustro “działa”.
Sprawdź również: Jedna fajna metoda, żeby pies trzymał się blisko Ciebie.
Są również inne metody dowiedzenia się, czy osobnik rozpoznaje siebie w lustrze, ale zasada jest podobna. Chodzi głównie o odpowiedź na pytanie, czy dane zwierze rozumie, że odbicie w lustrze nie jest innym osobnikiem.
Testy pozytywnie przechodziła większość szympansów i orangutanów. Goryle testów nie zdawały, podobnie jak dzieci ludzkie przed skończeniem 18 miesiąca życia. Po opublikowaniu badań Gordona w 1970 roku, badacze zaczęli testować inną zwierzynę. Okazało się niestety, że niewiele zwierząt przechodziło test lustra.
Między innymi delfiny, konie, słonie i sroki test zdały, przez co pretendują te gatunki, do bycia samoświadomymi. Ciekawym przypadkiem są badania Alexa Jordana i jego ekipy, z których wynika, że test lustra pozytywnie przeszła ryba, Wargatek Sanitarnik. Jednak Gallup podważa ich procedurę eksperymentalną i sądzi, że ryby testu nie zaliczyły. Może można im podciągnąć ocenę na zachętę?
Samoświadomość u psa.
Czy Twój Fafik zda test lustra? Otóż nie! Psy zdają się mieć w głębokim poważaniu lusterka i kropki. Moja Fibi naszczekała na lusterko, a potem chciała się z nim bawić. Jednak, czy to oznacza, że nie ma samoświadomości? Niekoniecznie.
Pierwszym mądrym gościem, co to wziął się za badanie psów z ich perspektywy był wspaniały etolog Marc Bekoff. Stwierdził, że dla psa ważniejszy jest zmysł węchu, a nie wzroku. Dlatego przeprowadził eksperyment żółtego śniegu na swoim psie. Porównał czas, który jego Fafik poświęcał na obwąchanie swojego żółtego śniegu, z czasem poświęconym na mocz innych psów. Okazało się, że więcej czasu VIP poświęcił na wąchanie nieswojego moczu.
Ma to dowodzić, że pies rozumie takie pojęcia, jak: ja i ktoś inny. Jest świadomy swojej inności, czyli jest samoświadomy.
Później podobne testy przeprowadził profesor Roberto Cazzolla Gatti. Opracował specjalny test zapachowy samorozpoznawania dla psów (STSR). Roberto doszedł do tych samych wniosków co Marc. Pies obwąchuje dłużej zapach “nieswój”, niż “swój”. Pies rozpoznaje swój zapach, co dowodzi, że ma świadomość własnej tożsamości.
Podobnie badała psy doktor Alexandra Horowitz. Obserwowała 36 psów, które miały kontakt z własnym zapachem czystym i zmodyfikowanym. Okazało się, że psy dłużej niuchają zapach zmodyfikowany. Psy były “zdziwione” czując w swoim zapachu dodatkową woń.
Zobacz: Pies szczeka bez powodu? Normalka.
Piesek oszukista.
Innym sposobem na stwierdzenie samoświadomości u zwierza, jest obserwacja jego zdolności do osiągania celów i manipulacji. Pies potrafi symulować, że na przykład boli go łapka, żeby dostać dodatkowe głaski. Zdarzają się przypadki manipulowania ludźmi. Wiele psów nauczyło aportować swoich ludzi. Wystarczy, że VIP zrzuci zabawkę z łóżka, a ty mu ją podajesz? Prawdopodobnie jesteś wykorzystywana, ku rozbawieniu swojego psa. Aby umieć manipulować i oszukiwać, trzeba rozumieć swoją odrębność – oszusta od oszukanego.
Niektóre psy są złodziejami. Kradną jedzenie ze stołu, a potem udają, że to nie one. Czasami Fafik zakosi zabawkę Fąfelkowi, niekiedy toczą się walki o prawo, do posiadania danej rzeczy.
Skoro pies rozumie pojęcie posiadania czegoś na własność, to prawdopodobnie jest samoświadomy. Musi rozumieć, że “ja pies coś mam na własność i to jest moje, bo ja jestem kimś innym od tego parszywego kundla!“
Pies odczuwa empatię
Chyba zgodzisz się ze mną, że pies jest w stanie odczuwać emocje podobnie, jak człowiek. Co więcej VIP jest empatyczny. Gdy się smucisz, Fafik przychodzi i Cię pociesza. Żeby móc odczuwać empatię, trzeba umieć wczuć się w sytuację drugiego osobnika. Wydaje się, że pies myśli: “moja człowieka zachowuje się, jakby była smutna, gdy ja byłem smutny czułem się źle“. Rozumiejąc tę zależność czuje potrzebę pocieszenia smutasa. Takie abstrakcyjne myślenie udowadnia wysoki poziom samoświadomości u psa.
Patricia McConnell, Z miłości do psa. Jak zrozumieć emocje twoje i twojego psa:
Jeżeli żyje się w złożonej strukturze społecznej, jak to jest w przypadku wielu gatunków zwierząt, to czy możliwe byłoby ustalenie wszystkich zachodzących w niej relacji między jednym osobnikiem, a innym bez podstawowej choćby świadomości siebie? Jak przeciętny wilk mógłby zrozumieć złożoną strukturę społeczną sfory, nie odróżniając pojęć “ja” i “inni”? W jaki sposób pies potrafiłby odróżnić, że smakołyk dostał się innemu psu, a nie jemu?
Z tymi pytaniami dzisiaj Ciebie zostawiam.
Zaspokajaj swoją ciekawość, to wspaniałe zajęcie.
